کارگروه علمی ـ پژوهشی «قرآن در عرصه بین‌الملل»‌‌ به مثابه یکی از اعضای کمیسیون تخصصی «فعالیت‌های بین‌المللی قرآن کریم» مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده که توسط «مجتمع آموزشی ـ پژوهشی بین‌الملل حوزه‌های علمیه» با مدیریت حجت الاسلام و المسلمین حسینی کوهساری در حال فعالیت است.

این کارگروه، در راستای انجام رسالت خویش و انتقال معارف نورانی قرآن کریم و معرفی تلاش‌های علمی و پژوهش‌های قرآنی در عرصه بین‌الملل، در سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم اقدام به برپایی غرفه پژوهش‌های بین‌المللی در حوزه تخصصی خود نمود. اقدامات انجام شده، مراحل برپایی و فعالیت های‌غرفه در نمایشگاه 1402به این شرح است:

مراحل برپایی غرفه

جلسه هماهنگی کارگروه‌ها در دفتر مقام معظم رهبری^{(دامت براکاته)}
بازدید میدانی از طبقه فوقانی مصلی امام خمینی ^{(رحمة الله علیه)}

دریافت نقشه غرفه‌های بین‌الملل و هماهنگی با سازمان فرهنگ و ارتباطات

اجاره برخی از تجهیزات غرفه

خرید مابقی تجهیزات مورد نیاز

افتتاحیه

غرفه کارگروه علمی پژوهشی با تواشیح‌خوانی قاریان عتبه العباسیه و حضور نماینده عتبه در این غرفه، آغاز به کار نمود.

فعالیت ها

کارگروه علمی پژوهشی برای دستیابی به اهداف سند جامع فعالیت‌های قرآنی کشور در عرصه بین‌الملل، فعالیت‌های خود را در سه بخش قرار داد:

بخش اول:

ارائه دستاوردها ی پژوهشی

90 رساله قرآنی سطح ۳ و ۴ با رویکرد بین‌المللی؛ مانند:

50 عنوان کتاب با موضوعات قرآنی در عرصه بین‌الملل به زبان های عربی، انگلیسی، فرانسه.

3. 20 نرم افزار قرآنی اسلامی دارای کاربری چند زبانه.

بخش دوم:

نشست‌ها و سخنرانی‌های تخصصی قرآنی

در هر شب یک نشست و یا سخنرانی تخصصی قرآنی در غرفه کارگروه علمی ـ پژوهشی، به این شرح برگزار گردید:

نشست اول
عنوان	لایه های هدایت در قرآن
ارائه دهندگان	1. دکتر سید جعفر موسوی زاد 2. دکتر سید مفید حسینی کوهساری 3. مهدی البیاتی
مترجم/مجری	دکتر جواد اسماعیلی
زبان	عربی
تاریخ	دوشنبه 14/01/1402

نشست دوم
عنوان	بررسی صفات امامان معصوم در قران و دفع شبهه غلو در زیارت جامعه کبیره
ارائه دهندگان	1. دکتر سیدمحمد رضا هاشمی 2. دکتر سید مفید حسینی کوهساری 3. دکتر میثم صادق
مترجم/مجری	دکتر جواد اسماعیلی
زبان	انگلیسی
تاریخ	سه شنبه ۱۵/۱/1402

نشست سوم
عنوان	ارتباط مفهوم عرف با اصطلاح قرآنی معروف
ارائه دهندگان	1. دکتر فاطمه آبادی 2. حجت الاسلام مقداد درگاهی
مترجم/مجری	ـــــــــــــــــــــ
زبان	عربی
تاریخ	چهار شنبه 16/۱/1402

نشست چهارم
عنوان	بررسی جایگاه اسلام و قرآن در روسیه
ارائه دهنده	1. میخاییل سمینوف
مترجم/مجری	مجید فیاضی
زبان	روسی
تاریخ	پنجشنبه 17/۱/1402

نشست پنجم
عنوان	بررسی وضیعت زنان در ژاپن و علل گرایش به اسلام و قرآن
ارائه دهنده	1. خانم اتسوکو هوشینو
مترجم/مجری	مجید فیاضی
زبان	ژاپنی
تاریخ	جمعه 17/۱/1402

نشست ششم
عنوان	فرهنگ قرآنی در کشورهای امریکای لاتین اسپانیولی زبان و تاثیر فرهنگ غرب
ارائه دهنده	1. استاد لوئیس خاویر آگیلار پالاسیوس
مترجم/مجری	استاد میرجلیلی
زبان	اسپانیولی
تاریخ	شنبه 19/۱/1402

نشست هفتم
عنوان	ابعاد حقوق بشر در قرآن
ارائه دهنده	1. دکتر محمد حسین شریفی
مترجم/مجری	استاد میرجلیلی
زبان	انگلیسی
تاریخ	یکشنبه 20/۱/1402

نشست هشتم
عنوان	ضرورت رصد پژوهش‌های قرآنی در اروپا
ارائه دهنده	1. دکتر پی سپار
مترجم/مجری	جواد اسماعیلی
زبان	انگلیسی
تاریخ	دو شنبه 21/۱/1402

نشست نهم
عنوان	بررسی مذاهب اسلامی و مسلمانان در فرانسه
ارائه دهنده	1. استاد میثم دموز
مترجم/مجری	ــــــــــــــــــــــ
زبان	فرانسه
تاریخ	سه شنبه 22/۱/1402

نشست دهم
عنوان	فعالیت‌های طلاب در دپارتمان تفسیر دارالقرآن اروپا
ارائه دهنده	1. استاد احمدرضا بهمنی
مترجم/مجری	ــــــــــــــــــــــ
زبان	انگلیسی
تاریخ	سه شنبه 23/۱/1402

نشست یازدهم
عنوان	واکاوی تحلیلی کرامت زن در قرآن
ارائه دهنده	1. سرکارخانم دکتر اعظم وفایی
مترجم/مجری	ــــــــــــــــــــــ
زبان	انگلیسی
تاریخ	سه شنبه 23/۱/1402

نشست یازدهم
عنوان	گزارشی از فعالیت‌های قرآنی به زبان فرانسه در کشورهای فرانسوی زبان آفریقا
ارائه دهنده	1. استاد ابراهیم باه
مترجم/مجری	استاد نور
زبان	فرانسه
تاریخ	پنجشنبه 24/۱/1402

بخش سوم:

برگزاری جلسات در موضوعات قرآنی

با حضور مدیران و معاونان سازمان ها و نهادها

مدیر شبکه قرآن: جناب دکتر کشکولی

در این جلسه دکتر کشکولی ابعاد نیازهای شبکه قرآن در زمینه تبلیغ بین‌الملل را مطرح نمودند و حجت الاسلام و المسلمین کوهساری به آمادگی همکاری بخش بین‌الملل حوزه‌های علمیه در این عرصه تاکید کردند.

معاون شبکه قرآن: حجت الاسلام و المسلمین نطنزی

در این دیدار حجت الاسلام و المسلمین نطنزی به ظرفیت استفاده از مبلغین بین‌المللی در شبکه جام‌جم اشاره کردند و حجت الاسلام و المسلمین کوهساری بر آمادگی طلاب زبان‌دان در حوزه‌های علمیه برای سخنرانی و اجرای برنامه‌های قرآنی در این شبکه تاکید کردند.

معاون فرهنگی کانون پرورش فکری: جناب دکتر فرهاد فلاح

دکتر فرهاد فلاح در این دیدار به ضرورت ترجمه منابع قرآنی به زبان های مختلف از جمله زبان اسپانیولی اشاره نمود و به نیاز جامعه بین‌الملل به پژوهش‌های قرآنی را تاکید کردند. دکتر سعدی مدیر ترجمه و نشر بین‌الملل نیز برنامه‌های مجتمع آموزشی پژوهشی در زمینه ترجمه و نشر را بیان نمودند.

دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه: حجت الاسلام و المسلمین رحیمیان

در این دیدار حجت الاسلام والمسلمین علی خسروی، مدیر غرفه به توضیح فعالیت غرفه بین الملل پرداختند. معرفی پایان نامه‌های سطح سه و چهار طلاب با رویکرد بین الملل و نشر کتاب‌ها به زبان‌های غیر فارسی مانند انگلیسی و عربی از توضیحات مدیر غرفه بین‌الملل بود. در ادامه حجت الاسلام خسروی به تشریح نشست‌های قرآنی به زبان غیر فارسی که در این غرفه برگزار می‌گردد، پرداختند. همچنین در این دیدار نسبت به حمایت شورای عالی از طرح‌های نخبگان قرآنی در عرصه بین‌الملل توافق ابتدایی شد.

معاون آموزشی حوزه علمیه: حجت الاسلام و المسلمین رستم نژاد

معاون خبرگزاری حوزه علمیه: حجت الاسلام والمسلمین برته

در این دیدار ظرفیت‌های تلویزیون آنلاین حوزه برای پخش نشست‌های علمی مورد گفتگو قرار گرفت.

مدیر جامعه المصطفی العالمیه‌: حجت الاسلام والمسلمین عباسی

مسئول غرفه عتبه عباسیه: حجت الاسلام والمسلمین مهدی البیاتی

در این دیدار حجت الاسلام والمسلمین مهدی البیاتی به تبیین فعالیت‌های قرآنی عتبه عباسیه پرداختند. همچنین علاقه‌مندی مجمع علمی قرآنی عتبه به همکاری قرآنی با بخش بین الملل را ابراز داشتند.

مسئول غرفه کشور روسیه: جناب فیاضی

در این دیدار ظرفیت‌های بخش بین الملل حوزه علمیه و گسترش اسلام در روسیه مورد گفتگو قرار گرفت.

مسئول غرفه دارالقرآن اروپا: عبدالحمید کاظمی

در این دیدار آقای کاظمی ظرفیت تعامل پژوهشی بین‌ دار القرآن اروپا و بخش بین الملل حوزه‌های علمیه را در موضوعات ذیل بیان نمودند:

۱. راهکارهای افزایش کارکردهای آموزش از راه دور با رویکرد شبیه سازی به آموزش‌های حضوری

اهم محورها:

– بررسی اهمیت آموزش‌های از راه دور به عنوان زیرساخت جدید برای رشد صنایع و فناوریهای مختلف؛

– مطالعه تطبیقی مدل‌های موفق آموزش‌های از راه دور بین المللی؛

– آسیب شناسیDistance Education ها در دوران پساکرونا؛

– راه‌های شبیه سازی آموزش‌های از راه دور به آموزش‌های حضوری و سنتی؛

– ارایه الگوی مطلوب آموزش از راه دور با توجه به فرهنگ ایرانی اسلامی و منطبق با ذائقه بین المللی.

۲. روش‌های تأمین مالی صنایع فرهنگی با رویکرد بین المللی

اهم محورها:

– مطالعه تطبیقی رویکردهای تامین مالی تعدادی از صنایع فرهنگی؛

– بررسی مدل‌های رایج تامین مالی دولتی و غیر دولتی صنایع فرهنگی؛

– بررسی جایگاه استقلال صنایع و خود گردانی اقتصادی در هر یک از روش‌های رایج تامین مالی؛

– ارایه پیشنهادات سیاستی در راستای تامین مالی صنایع فرهنگی.

۳. سازوکارهای شناسایی و جذب نخبگان قرآنی بین المللی و طراحی فرآیندهای حمایتی از ایشان

اهم محورها:

– تعیین ملاک‌ها و مصادیق نخبگان قرآنی بین المللی؛

– ترسیم مسیر رشد برای حائزین شرایط نخبگی؛

– بررسی ظرفیت‌های موجود جهت فعالسازی ذینفعان و فعالان حوزه قرآنی برای مشارکت و هم افزایی در امور مرتبط با نخبگان؛

– پیشنهاد تعیین مشوق‌های متناسب با فضای نخبگی قرآنی؛

– طراحی مسیرهای به کارگیری اثر بخش نخبگان بین المللی در کشورهای تابعه.

بازدید شخصیت‏ها از غرفه

وزیر محترم ارشاد: دکتر اسماعیلی

وزیر کشور موریتانی

وزیر فرهنگ نیجریه

آیت‏الله رمضانی گیلانی؛ ریاست مجمع جهانی اهل البیت^{(علیهم السلام)}

جناب دکترمصطفوی: قائم مقام معاونت بین الملل دفتر مقام معظم رهبری^{(دامت برکاته)}

مدیر پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی: حجت الاسلام و المسلمین لکزایی

بخش چهارم:

رسانه های پوشش دهنده فعالیت های غرفه بین الملل

شبکه قرآن

خبرگزاری ایکنا

خبرگزاری حوزه

خبرگزاری شبستان

بخش پنجم:

هزینه‌ها، نقدها و کاستی‌ها

ردیف	عنوان	تعداد	مبلغ واحد	مبلغ مجموع	توضیحات
1	اجاره تجهیزات نمایشگاهی	9	مختلف	170.000.000	لیست به امور مالی تحویل شد
2	خرید تجهیزات نمایشگاهی	3	مختلف	150.000.000	لیست به امور مالی تحویل شد
3	حق الزحمه اساتید	20	5.000.000	100.000.000	لیست به امور مالی تحویل شد
4	افطار و پذیرایی	100	1.000.000	100.000.000	لیست به امور مالی تحویل شد
5	خرید هدایا	50	1.000.000	50.000.000	لیست به امور مالی تحویل شد
6	کارشناسان غرفه	3نفر(12 شب)	50.000.000	150.000.000	لیست به امور مالی تحویل شد

هزینه‌ها

هزینه‌های تخصیص یافته در اجرای این طرح به قرار جدول زیر می‌باشد:

نقدها و کاستی‌ها

1. مکان بسیار نامناسب قسمت بین الملل:

غرفه‌های بین الملل در طبقه بالا قرار داده شده بود که این تدبیر نادرست، سبب بروز مشکل اساسی در روند تاثیرگذاری تلاش‌های قرآنی شد‌ و سبب گردید تعداد بازدیدکنندگان بسیار اندک باشند. همچنین بخاطر عدم اطلاع رسانی صحیح از طرف نمایشگاه، اندک بازدیدکنندگان نیز به گمان اینکه طبقه مانند سنوات گذشته محل فروش محصولات حجاب است، مراجعه می‌نمودند.

2. زمان نامناسب شروع نمایشگاه

شروع نمایشگاه مصادف با ایام نوروز بود و از آنجا که فراهم نمودن مقدمات برپایی غرفه، چندین روز قبل از نمایشگاه باید باشد، مصادف شدن این زمان با هفته اول فروردین و تعطیلات نوروز، برپایی غرفه‌ها را با سختی‌های فراوانی مواجه نموده بود. همچنین در برخی موارد برخی باعث مختل شدن برنامه های قرآنی شد.

3. عدم حضور و مشارکت کشورها در نمایشگاه

کشورهای بسیار اندکی در نمایشگاه شرکت نموده بودند و جای خالی کشورهای مسلمان و غیر مسلمان به وضوح احساس می‌شد. همچنین غرفه‌های بین‌الملل بجز سودان، عمان و عتبه عباسیه، توسط ایرانی‌ها دایر شده بودند. برای مثال غرفه یمن با اینکه در سال‌های قبل توسط براداران یمنی دایر شده بود، امسال توسط چند ایرانی برپا شده بود. غرفه فلسطین نیز برپا شده بود ولی گرداننده‌ای نداشت.

4. حضور غیر قرآنی برخی غرفه‌های بین الملل

برخی از غرفه‌های بین‌الملل تنها به چند‌کار هنری یا صنایع دستی غیرمرتبط با قرآن اکتفا کرده بودند، که این زیبده نمایشگاه بین‌المللی قرآن نبود.

5. حضور کم رنگ مسولان نمایشگاهی در غرفه های بین الملل

مسئولین نمایشگاه مانند معاون محترم قرآن عترت، مدیر تبلیغ سازمان فرهنگ و ارتباطات و… علیرغم زحمت‌های بسیار، در غرفه‌ها حضور کم‌رنگی داشته و ارتباط موثری با غرفه‌ها نداشتند. در حالی‌که ارتباط و همفکری با مدیران غرفه‌ها سبب موفقیت‌های بیشتر و کاستی‌های کمتر می‌شد؛ همچانکه قبل از برپایی غرفه‌ها، کارشناسان بین الملل حوزه، نامناسب بودن مکان بین الملل را گوشزد نموده بودند.

6. غرفه آرایی نامناسب

برخلاف طبقه پایین که سردرهای زیبا و مناسبی بکار برده شده بود، در قسمت بین‌الملل هیچ‌گونه سردری برای معرفی غرفه‌ها بکار برده نشده بود.

7. عدم تامین تغذیه و اسکان مناسب و عادلانه

تهیه تغذیه و تقسیم آن بطور صحیح انجام نمی‌گردید و به برخی غرفه‌ها به تعداد همه افراد، به برخی دیگر تنها تعداد اندکی داده می‌شد.

8. حضور نامنظم کارشناسان رسانه

در شب‌های نخست نمایشگاه، خبرنگاران محترم جهت پوشش خبری مناسب و مصاحبه‌ها حضور کم رنگی داشتند و با اصرارهای زیاد مدیران برخی غرفه‌ها، در شب‌های چهارم به بعد حضور بیشتر اما نامنظمی داشتند. تنظیم برنامه حضور خبرنگاران نیازمند هماهنگی بیشتر بین مدیران است.

9. عدم تجهیزات لازم

این کاستی مربوط به مدیران محترم حوزه علمیه است که مستدعی هستیم با اهتمام به عرصه‌های مهم مانند نمایشگاه بین المللی قرآن، غرفه‌های حوزه را با تجهیز امکاناتی مانند دوربین، سیستم‌های رایانه ای ، صوتی و… در نشر قرآن یاری کنند.

بخش ششم:

چکیده سلسله نشست‏های علمی _تخصصی برگزار شده

به زبان‌های غیر فارسی

اولین نشست به زبان عربی: دوشنبه 14/01/1402

موضوع: «لایه‌های هدایت در قرآن»

ارائه دهندگان: حجج اسلام والمسلمین حسینی کوهساری، سیدجعفر موسوی زاده، مهدی البیاتی.

مجری: جواد اسماعیلی

چکیده مباحث مطرح شده:

ماه رمضان ماه قرآن و هدایت‌های قرآنی است و لازم است که ابعاد و لایه‌های هدایت قرآنی را مورد بررسی قرار دهیم. انواع لایه‌های هدایتی عبارتند از:

1. هدایت معرفتی: قرآن با محور قرار دادن عقل و تدبر در آفاق و انفس، رهنمودهای اساسی را برای انسان‌ها به ارمغان آورده است. در این هدایت، معرفت و منظومه فکری انسان‌ها شکل می‌گیرد، و اگر شخصی دارای افکار انحرافی باشد با هدایت فکری قرآن می‌تواند به یک چهارچوب معرفتی صحیح دست یابد.

2. هدایت روحی و معنوی: قرآن علاوه بر معرفت، روح و معنویات انسان را نیز هدایت می‌کند. همچنین قرآن با بیان هدف خلقت، راه کمال را به انسان‌ها نشان می‌دهد.

3. سبک زندگی: قرآن برنامه‌ای کامل برای سبک زندگی انسان‌ها معرفی نموده است. در سبک زندگی قرآنی نیازها و شرایط انسان از بدو تولد لحاظ شده و با مشخص کردن بایدها و نبایدها در ابعاد مختلف زندگی، انسان را به کامل‌ترین سبک زندگی هدایت نموده است.

4. هدایت اجتماعی: انسان ذاتا موجودی اجتماعی است و نیاز دارد که در جمع زندگی کند. اما اینکه در زندگی اجتماعی از چه قوانینی استفاده شود تا انسان به سعادت برسد، از کمبود‌های بشر است. هر اجتماعی از قوانیی پیروی می‌کنند ولی هیچ کدام انسان را به سعادت اجتماعی نرسانده است. قرآن با بیان راه و رسم صحیح زندگی اجتماعی و راهبردهای سعادت اجتماعی و آسیب‌های آن، راهنمایی جامع و کامل برای زندگی اجتماعی بشر است.

5. هدایت سیاسی: قرآن، انسان و اجتماع را به یک حکومت اسلامی هدایت می‌کند. همچنین به وظایفی که مردم و مسئولین نسبت به حکومت دارند هدایت می‌کند. قرآن، هم حقوق دوجانبه بین مردم و مسئولین، هم راهکارهای تعامل بین امت اسلامی را بیان و نیز راهکارهای تعاملات بین امت اسلام و دیگر امت‌ها و مکاتب دینی را بیان می‌کند.

6. هدایت تمدنی: قرآن همه انسان‌ها و امت‌ها را بسوی یک تمدن توحیدی سوق می‌دهد و آرمان مهدوی را بیان می‌کند. قرآن دقيق‌ترين و عميق‌ترين نگاه‌ها را به تمدن سعادتمندانه دارد و رويكردها و اصول مشخص و روشنی در رابطه با آن اتخاذ كرده است. برخی از آیات قرآن مرتبط با تمدن مهدوی دانسته شده‌است؛ مانند:

آیه ۱۰۵ سوره انبیاء: Pوَ لَقَدْ کَتَبْنَا فیِ الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونO.[1]

آیه ۵ سوره قصص: Pوَ نُرِیدُ أَن نَّمُنَّ عَلیَ الَّذِینَ اسْتُضْعِفُواْ فیِ الْأَرْضِ وَ نجَعَلَهُمْ أَئمَّةً وَ نجَعَلَهُمُ الْوَارِثِینO.[2]

آیه ۵۵ سوره نور: Pوَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنکمُ وَ عَمِلُواْ الصَّلِحَتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فیِ الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لهُمْ دِینهَمُ الَّذِی ارْتَضیَ لهَمْ وَ لَیُبَدِّلَنهُّم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا یَعْبُدُونَنیِ لَا یُشْرِکُونَ بیِ شَیْا وَ مَن کَفَرَ بَعْدَ ذَالِکَ فَأُوْلَئکَ هُمُ الْفَاسِقُونO.[3]

دومین نشست به زبان انگلیسی: سه‏شنبه 15/01/1402

موضوع: «بررسی صفات امامان معصومD در قرآن و دفع شبهه غلو در زیارت جامعه کبیره»

ارائه دهندگان: حجج اسلام والمسلمین حسینی کوهساری، سیدمحمدرضا هاشمی، میثم صادق، جواد اسماعیلی.

چکیده مباحث مطرح شده:

ممنوعیت مساله غلو به خاطر نکته‌ای می‌باشد که در آن است و آن مساله شرک به خداست؛ یعنی غلو در مقابل توحید قرار می‌گیرد. توضیح مطلب آنکه برای توحید مراتبی را شمرده‌اند که اولین مرتبه آن توحید در وجوب وجود است و مرتبه دوم، توحید در خالقیت است؛ مرتبه سوم که توحید در ربوبیت تکوینی خداوند است محل بحث ما واقع می‌شود.

توحید در ربوبیت تکوینی خداوند، یعنی تنها اوست که مدبر در عالم تکوین است و البته این معنا منافاتی با مدبریت دیگران ندارد؛ کما اینکه در مورد فرشتگان در قرآن کریم آمده است: و المدبرات امرا. لکن باید به این نکته توجه کرد که تدبیر دیگران به اذن الهی است و اگر کسی قائل شود تدبیر دیگران به صورت استقلالی است دچار شرک شده و توحید را نقض کرده است.

با این بیان روشن می‌شود که مساله اصلی در بحث ما توجه به توحید است و نتیجه بحث این است که اگر حتی کوچکترین عملی از غیر خدا را بدون اذن الله و به صورت استقلالی به آن شخص نسبت دهیم، این شرک است؛ ولی اگر بزرگترین اعمال که عقل بشر از درک آن عاجز است را با اذن الهی مرتبط کنیم و جهات استقلالی را از آن نفی کنیم عین توحید است.

بنابراین انتساب اعمال خارق العاده به ائمه معصومینD مادامی که همه را به اذن الهی بدانیم هیچ منافاتی با توحید ندارد. کما اینکه انتساب عمل کوچکی همچون نفس کشیدن به هر شخصی بدون اینکه جهاتی توحیدی را در نظر بگیریم می‌تواند منجر به شرک شود.

همچنین خداوند متعال در دو آیه از قرآن کریم از غلو کردن در دین نهی می‌کند:

1. آیه 171 سوره نساء: Pيَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ وَلَا تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ إِلَّا الْحَقَّ …. O[4]

2. آیه 77 سوره مائده: Pقُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ غَيْرَ الْحَقِّ … O.[5]

اخیرا عده‌ای از شیعیان معتقد شده‌اند اعتقاد به صفات فوق بشری برای ائمه اطهارD و توسل به آنها و خواندن زیاراتی مانند جامعه کبیره غلو در حق آنهاست. حال، آیا بر اساس آیات شریفه قرآن، اعتقاد به صفات فوق بشری برای اهل بیتD غلو است؟

جواب این است که هر دو آیه‌ای که نهی از غلو کرده، درباره حضرت مسیحG است و خداوند متعال در آیات دیگری که مربوط به حضرت عیسیG است، توانایی‌های فوق بشری متعددی را برای آن حضرت ذکر می‌کند؛ از جمله اینکه از گل پرنده می‌سازد و در آن می‌دمد و آن گل تبدیل به پرنده واقعی می‌شود، یا اینکه کور مادرزاد را بینا می‌کند و مردگان را زنده می‌نماید و یا اینکه می‌تواند مردم را نسبت به آنچه در خانه‌های خود انجام می‌دهند آگاه سازد.

ذکر این صفات خارق العاده برای حضرت عیسیG از یک سو، و نهی از غلو درباره او از سوی دیگر، ما را به این نکته رهنمون می‌کند که مقصود از غلو درباره عیسیG، تنها خدا پنداری اوست؛ اما داشتن صفات فوق بشری مورد تأیید قرآن است. نکته مهم اینکه خداوند متعال در تمامی این موارد، انجام امور خارق العاده را متوقف بر اذن خود می‌داند. از رهگذر این آیات فهمیده می‌شود که بندگان خاص خداوند متعال می‌توانند با اذن الهی صاحب توانایی‌های فوق بشری شوند و این همان اعتقاد شیعه در خصوص اهل‌بیتD است.

سومین نشست به زبان عربی: چهار‏شنبه 16/01/1402

موضوع: «ارتباط بین مفهوم عرف و اصطلاح معروف در قرآن» (ما العلاقه بین مفهوم العرف و مصطلح معروف القرآنیه؟)

ارائه دهندگان: سرکار خانم دکترفاطمه آبادی و حجت‏الاسلام مقداد درگاهی

چکیده مباحث مطرح شده:

خداوند متعال اصطلاح «معروف» را محور تمامی روابط انسانی از جمله روابط خانوادگی (بقره/231)، روابط بین فرزندان و والدین (لقمان/15)، موضوع وصیت (بقره/180)، کیفیت کلام (بقره/235) و … قرار داده است. هم‌چنین در آیاتی از قرآن کریم به پیامبر] و مؤمنین دستور داده شده است که به معروف امر و از منکر نهی کنند، این در حالی است که در هیچ از آیات قرآن کریم، خداوند کنشگر مستقیم أمر به معروف نیست؛ بلکه تنها کنشگر در امر به مصادیق معروف از جمله نماز، زکات … است. از این رو به نظر می‌رسد که این اصطلاح قرآنی از اهمیت خاصی برخوردار است و کشف دقائق آن نیازمند بررسی‌های بیشتر می‌باشد.

مراجعه به استعمالات قرآنی این ماده در ساختار فعلی نشان می‌دهد که معرفت پس از «دیدن» حاصل می‌شود، به عبارت دیگر در کاربرد قرآنی، معرفت نوعی از ادراک است که از طریق ادراک حسی و به طور خاص قوه بینایی به دست می‌آید. برای مثال در قرآن کریم آمده است که فقیر عفیف و مجرم از چهره‌هایشان شناخته می‌شوند (بقره/237؛ الرحمن/41) یا در موضوع حجاب آمده است: Pيُدْنينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلاَبِيبِهِنَّ ذلِكَ أَدْنى‏ أَنْ يُعْرَفْنَ (الأحزاب/59) O و به این ترتیب نوع پوشش که امری دیدنی است منجر به حصول معرفت می‌گردد، یا در ارتباط با نشانه‌های الهی و تفاوت‌های ظاهری آمده است: Pوَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ سَيُريكُمْ آياتِهِ فَتَعْرِفُونَها (النمل/93) O.

در موارد محدودی نیز قرآن کریم به حصول معرفت از طریق شنیدن اشاره دارد: Pوَإِذا سَمِعُوا ما أُنْزِلَ إِلَى الرَّسُولِ تَرى‏ أَعْيُنَهُمْ تَفيضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ يَقُولُونَ رَبَّنا آمَنَّا فَاكْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدين (مائدة /83) O. نکته قابل توجه در این آیه این است که با وجود اشاره آیه مبارکه به حصول معرفت از طریق شنیدن آیات الهی، افراد مذکور از خداوند درخواست می‌کنند که در زمره شاهدان قرار گیرند؛ گویی معرفت تام و حقیقی فقط از طریق دیدن حاصل می‌شود و از این رو شنونده از خدا می‌خواهد در زمره کسانی که دیدند و به معرفت حقیقی دست یافتند، به شمار آید. از این رو مشخص می‌شود که اصل در معنای ماده عرف «صورت» است، سپس معنای این ماده به «دیدن» و از آنجا به ادراکی که از طریق دیدن حاصل می‌شود توسعه پیدا کرده و در نهایت به «ادراکی که از طریق حواس حاصل می‌شود» منتهی می‌گردد. بنابراین کلمه «معروف» اصطلاحی است که قرآن کریم برای اشاره به هر خیری که ـ از جمله فرائض دینی و فرهنگ متعالی ـ در جامعه دینی رایج است، وضع کرده است. ولی این سوال هم‌چنان باقی است که چرا خداوند متعال امر به معروف نکرده است و این مهم را بر عهده رهبران جامعه دینی و مؤمنان قرار داده است؟

پاسخ این سوال را می‌توان در چگونگی مقوله‌بندی (categorization) مرتبط با مفهوم معروف یافت. مقوله بندی به معنای قرار دادن اشیاء یا مفاهیم مرتبط با یکدیگر در یک مجموعه و وضع یک عنوان برای آنها می‌باشد. این فرآیند از اوایل کودکی در ذهن انسان رخ می‌دهد و در زبان نمود پیدا می‌کند. مقوله‌بندی در سه سطح اتفاق می‌افتد: سطح شامل، سطح پایه و سطح مشمول. در بین این سه سطح از مهم‌ترین ویژگی‌های سطح پایه این است که اعضای آن از ثبات برخوردار هستند. برای مثال در ارتباط با «وسیله نقلیه»، «ماشین» و «ماشین پژو»، مقوله «وسیله نقلیه» مربوط به سطح شامل، مقوله «ماشین» مربوط به سطح پایه و مقوله «ماشین پژو» در سطح مشمول است.

در بحث مذکور مصادیق معروف هم‌چون نماز، زکات، عدل، تقوا، احسان، بر و …مفاهیم سطح پایه و اصطلاح معروف در سطح شامل قرار دارد. به این ترتیب معروف تنها شامل نماز، زکات و دیگر مفاهیمی که با تغییر مکان و زمان تغییر می‌یابد نیست بلکه دربرگیرنده مفاهیمی عصری و غیر ثابت نیز هست و از این رو است که افراد جامعه دینی ـ رهبران و آحاد امت ـ از جانب خدا موظف به تولی امر به معروف و پاسداری از فرهنگ دینی رایج در جامعه و فرائض الهی هستند.

چهارمین نشست به زبان روسی: پنجشنبه ۱۷/01/1402

موضوع: «بررسی جایگاه اسلام و قرآن در روسیه»

ارائه دهنده: میخاییل سیمونوف

چکیده مباحث مطرح شده:

امروزه اسلام دومین دین رایج در روسیه است. طبق داده‌های تقریبی، 15 تا 20 میلیون نفر آداب اسلامی را در این کشور رعایت می‌کنند. اصولاً پیروان روسی اسلام از سه گروه تشکیل شده اند: تاتارها و باشقیرها در منطقه ولگا و اورال و مسلمانان شمال قفقاز. در بسیاری از مساجد، خطبه‌ها به زبان روسی ایراد می شود.

مذاهب اسلامی

مذهب حنفی اصلی‌ترین مذهب اسلامی در روسیه است. حنفی‌ها، تاتارها، باشقیرها، مردمان مناطق ولگا-اورال و سیبری هستند. به لطف مهاجرت کاری مهاجران از قفقاز از طریق قلمرو روسیه، شافعیان شافعی در شهرهایی مانند مسکو، سن پترزبورگ و مناطقی مانند منطقه ولگا و غیره ظاهر شدند. در چچن، اینگوشتیا و داغستان شافعی‌ها اکثریت را تشکیل می‌دهند. در روسیه شیعیان جعفری نیز وجود دارند که عمدتاً در جمهوری داغستان و بعضاً در مسکو زندگی می‌کنند.

حفظ قرآن در روسیه

مرکز آموزشی «قرآن حافظ» زیرمجموعه ساختاری مؤسسه اسلامی روسیه است. از سال 2003، مؤسسه اسلامی روسیه، مرکزی برای تربیت حافظ قرآن ایجاد کرده است که برای حل یکی از مشکلات حاد جامعه مدرن مسلمانان طراحی شده است. این مرکز تنها شعبه سازمان جهانی تربیت حافظ قرآن اتحادیه جهانی اسلام در روسیه است.

آموزش اسلامی

در روسیه تحصیلات عالی اسلامی را می‌توان از این مراکز دریافت کرد:

1. مؤسسه اسلامی مسکو.

2. اسلامی روسی، دانشگاه زیر نظر هیئت روحانی مرکزی مسلمانان (اوفا).

3. مؤسسه اسلامی روسیه و دانشگاه اسلامی کازان (کازان).

4. دانشگاه اسلامی داغستان به نام شیخ محمد عارف (مخاچ کالا)

5. آکادمی اسلامی بلغار (بلغار، منطقه اسپاسکی، تاتارستان).

در روسیه مطالعات قرآنی، قرآن شناسی، علوم قرآنی وجود دارد، اما نه به صورت جزئی بلکه به طور کلی؛ همچنین حفظ قرآن، تجوید، تلاوت نیز وجود دارد. تفسیر قرآن در روسیه در حال مطالعه است، اما نه به طور رسمی. البته بنیاد مطالعات اسلامی ابن‌سینا در سال ۲۰۰۷ در شهر مسکو تاسیس شد که هدف از تاسیس آن، آشنا کردن مخاطبان روس زبان در کشور روسیه و دیگر نقاط جهان با اسلام و علوم اسلامی و همچنین آشنا کردن با کشور ایران و فرهنگ مردم ایران است. فعالیت‌های بنیاد در چهار عرصه پژوهش، آموزش و دوره‌های اسلام‌شناسی به صورت حضوری و مجازی، انتشارات و شرکت در ۸۵ نمایشگاه بین المللی می‌باشد. انتشار 376 کتاب در ۳۰۰ عنوان ، شامل تالیف، ترجمه همراه با تحقیق علمی و 149 عنوان ترجمه می باشد. بیش از ۲۲۰ اثر با همکاری دانشگاه‌های روسی منتشر شده است. حدود ۷۰ کتاب در موضوع قرآن ،قرآن شناسی و حدیث، 70 عنوان در فلسفه و عرفان و کلام، 70 عنوان در تاریخ اسلام و مسلمانان، 65 عنوان در موضوعات علوم انسانی (از دیدگاه اسلام)، 30عنوان در ادبیات معاصر ایران (دفاع مقدس و انقلاب اسلامی) و 32 عنوان در موضوعات کودک و نوجوان می‌باشد. نتیجه این فعالیت‌ها، دریافت 21 دیپلم و نشان افتخار و جایزه کتاب از سازمان‌ها و مراکز مختلف روسیه مانند جایزه ادبی اوراسیا، انجمن ناشران روسیه و نمایشگاه بین‌المللی کتاب مسکو هست.

پنجمین نشست به زبان ژاپنی: جمعه 18/01/1402

موضوع: «بررسی وضعیت زنان در ژاپن و چگونگی گرایش به قرآن و اسلام»

ارائه دهنده: سرکار خانم اتسوکو هوشینو

چکیده مباحث مطرح شده:

اتسوکو هوشینو، تازه‌مسلمان ژاپنی طی سخنانی در این نشست گفت: اکثر ژاپنی‌ها بودایی و یا پیرو آئین شینتو هستند. البته یک ژاپنی بودایی همزمان می‌تواند پیرو آئین شینتو نیز باشد. خیلی‌ها در ژاپن همزمان از این دو آئین پیروی می‌کنند. بودیسم در سالیان بسیار دور از هندوستان وارد ژاپن شده است. وی افزود: در بودایی اعتقاد به تناسخ وجود دارد و آنان فکر می‌کنند که پس از مرگ دوباره در قالب جسم دیگری به زندگی بازخواهند گشت. به عقیده آنان اگر انسان خوبی باشیم در زندگی بعدی وضعیت بهتری خواهیم داشت.

مقایسه اسلام و بودیسم

هوشینو در مورد شباهت‌ها و تفاوت‌های اسلام و بودیسم گفت: مهم‌ترین شباهت این است که در بودیسم نیز اعتقاد به منجی آخرالزمان وجود دارد که به آن مظهر رحمت می‌گویند. به عقیده آنان زمانی که تاریکی و ظلمت جهان را فرا بگیرد، منجی آخر الزمان می‌آید و جهان را پر از عدل و داد می‌کند. وی ادامه داد: تفاوت اصلی اسلام و بودیسم در این است که دین اسلام به خصوص مذهب تشیع، شکل اصلی خود را حفظ کرده و پاسخ همه سؤالات را در آن می‌توان یافت اما در بودا چنین نیست.

هوشینو در پاسخ به این سؤال که چرا موارد زیادی از خودکشی در ژاپن مشاهده می‌شود، گفت: ژاپنی‌ها انسان‌های خیلی تنهایی هستند. بسیاری از آن‌ها هدف و معنی خلقت خود را نمی‌دانند. به همین دلیل زود دچار پوچی می‌شوند و خودکشی می‌کنند. به نظرم اگر با دین اسلام و به‌ویژه مکتب اهلبیتD آشنا می‌شدند، جواب سؤالات خود را می‌یافتند و این اتفاق برای آن‌ها رخ نمی‌داد.

وی گفت: پس از حادثه ۱۱ سپتامبر حس کنجکاوی در من باعث شد که درباره اسلام تحقیق کنم. این سؤال در من ایجاد شد که چرا عده‌ای اینقدر به دنبال تخریب چهره اسلام هستند؟ و اگر اسلام بد است چرا این همه در جهان مسلمان وجود دارد و هر روز تعداد آن‌ها نیز بیشتر می‌شود. پس از تحقیقاتی که انجام دادم به دین اسلام مشرف شدم و چند ماه بعد نیز مذهب تشیع را انتخاب کردم. هوشینو افزود: چند روز به ماه رمضان مانده بود که شهادتین را گفتم و مسلمان شدم. در ماه رمضان برای اولین بار روزه گرفتم. به یاد دارم اولین سوره‌ای که خواندم سوره یس بود. زمانی که صوت قرآن را گوش می‌دادم احساس می‌کردم که روح من در عالم دیگری پرواز می‌کرد. قرآن بهترین مظهر لطف و عنایت خداوند نسبت به انسان‌‌هاست.

تغییر فرهنگ ژاپنی پس از جنگ جهانی دوم

فاطمه هوشینو با اشاره به تأثیر فرهنگ آمریکایی بر سبک زندگی مردم ژاپن گفت: پس از جنگ جهانی دوم آمریکایی‌ها روی فرهنگ ژاپنی تأثیر گذاشتند. قبل از جنگ، فرهنگ سامورایی در ژاپن پررنگ‌تر بود اما پس از آن فضایی در جامعه ایجاد شد که حتی خیلی‌ها در ژاپن گفتند آن ۲ بمب اتمی که آمریکا روی سرمان انداخت حق ما بود! هوشینو تصریح کرد: در فرهنگ سامورایی رفتاری بود که اجازه نمی‌داد دست دشمنان به زنان برسد. به همین دلیل زنان قبل از اینکه به دست دشمنان بیفتند، خود را می‌کشتند. قبل از جنگ خانم‌های ژاپنی عفیف بودند و حجاب مناسبی داشتند. وی گفت: در سال‌های اخیر ارزش خانواده و قداست ازدواج در ژاپن کمرنگ‌تر شده است. درصدی بدون ازدواج بچه می‌آورند و درصدی نیز پس از حامگلی ازدواج می‌کنند. متأسفانه فرهنگ ژاپنی در حال تغییر است. برای مثال کسی جرئت نمی‌کند که علیه همجنسگرایی صحبت کند و قانون‌هایی در دست تصویب است که ازدواج بین همجنسگرایان کاملاً پذیرفته شود و بحث ارث و میراث هم در آن مطرح باشد. متأسفانه نیروی بازدارنده‌ای نیز در جامعه مشاهده نمی‌شود. هوشینو در پایان گفت: یکی از موضوعاتی که اهمیت دارد این است که ژاپن هیچگاه به‌طور مستقیم با کشورهای اسلامی وارد جنگی نشده است. اگر هم دیدگاهی منفی نسبت به مسلمانان وجود داشته باشد، به خاطر تبلیغات رسانه‌هاست. ژاپنی‌های مسلمان نیز رفتار خشونت‌آمیزی از خود نشان نداده‌اند. به همین دلیل ‌خیلی‌ها در ژاپن می‌توانند به اسلام علاقه‌مند شوند.

ششمین نشست به زبان اسپانیولی: شنبه ۱۹/01/1402

موضوع: «معرفی فعالیت‏های قرآنی در کشورهای آمریکای لاتین و اسپانیایی زبان»

ارائه دهنده: لوئیس خاویر آگیلار پالاسیوس

مترجم: استاد حجت‏الاسلام دکتر میرجلیلی

چکیده مباحث مطرح شده:

لوئیس خاویر آگیلار پالاسیوس با نام اسلام عبدالحکیم اکبر از کشور کلمبیا و مبلغ دینی، مهمان این نشست بود که در حال حاضر در شهر مقدس قم نیز در حال تحصیل علوم اسلامی است. وی با بیان اینکه مشغول فعالیت‌های ترویجی و اسلامی در کشورهای مختلف است، گفت: یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های دینی در آن کشورها بحث آموزش قرآن کریم است. عبدالحکیم گفت: به لطف خداوند متعال بیش از دو سال است که مؤسسه‌ای به نام مؤسسه مطالعات اسلامی سلام و حوزه علمیه امام علیG تأسیس شده که با کمک این دو، فعالیت‌های ما در مراکز اسلامی کشورهای آمریکای لاتین پررنگ‌تر شده است. این مبلغ اسلامی همچنین گفت: به همت این مؤسسه و حوزه مذکور، دارالقرآن‌ها و مؤسسات قرآنی در مراکز قرآنی کشورهای آمریکای لاتین شکل گرفته‌اند و آموزش قرآن به غیرمسلمانان و تازه‌مسلمانان و مسلمانانی که سال‌هاست به اسلام گرویده‌اند و دوست دارند قرآن را فراگیرند، ارائه می‌شود. وی با بیان اینکه مؤسسه سلام برنامه‌هایی نظیر تفسیر تخصصی و عمومی و دوره‌هایی نظیر مهدویت و معارف اسلامی دارد، گفت: در آمریکای جنوبی مؤسسه سلام مسابقات قرآنی در رده‌ها و سطوح سنی مختلف برگزار می‌کند تا جوانان، کودکان و بزرگسالان را تشویق به فراگیری قرآن کند.

وی افزود: در مطالعاتی که داشته‌ایم متوجه شدیم که دو موضوع برای تبلیغ اسلام ضروری است؛ یکی موضوع آموزش‌های قرآنی و دیگری زبان عربی است و ما این دو را در رأس برنامه‌های کاری خود قرار داده‌ایم. از همین رو در سال نخست حوزه علمیه در سطح مقدماتی به دو برنامه می‌پردازد: یکی آموزش زبان عربی و دیگری آموزش علوم قرآنی است. عبدالحکیم از اساتید ایرانی در منطقه آمریکای لاتین قدردانی کرد و گفت: عنایت مقام معظم رهبری و توصیه ایشان به فعالیت‌های قرآنی موجب تقویت دارالقرآن‌ها در کشورهای آمریکای لاتین شده است.

فرهنگ حاکم بر آمریکای لاتین، صهیونیستی است

وی با بیان اینکه فرهنگ صهیونیستی بر کشورهای آمریکای شمالی، جنوبی و آمریکای لاتین مستولی شده است، افزود: این فرهنگ به دنبال فروپاشی انسان و خانواده است و از همین رو برای مقابله با این تهاجمات ناجوانمردانه می‌بایست به فکر این باشیم که از تکنیک‌ها و روش‌هایی استفاده کنیم که از دل الگوهای ائمه معصومینD و قرآن کریم باشد. وی تأکید کرد: نهضت فمنیسم به دنبال از کار انداختن هویت زن در خانواده است تا تحت عنوان به ظاهر زیبای فمنیسم، زنان نقش اصلی خود در خانواده را از دست بدهند و هویت واقعی زن از بین برود.

حجت‌الاسلام میرجلیلی هم در پایان این نشست با اشاره به گسترش روز افزون اسلام در کشورهای آمریکای لاتین گفت: برای مثال در کشوری نظیر «گویان» با جمعیت کم‌تر از یک میلیون، ۱۵۰ مسجد داریم و البته جریان اسلام در کشورهایی نظیر برزیل، کلمبیا، آرژانتین و ونزوئلا بیشتر از دیگر کشورها به چشم می‌آید چون جمعیت عرب‌های مهاجر به آنجا بعد از فروپاشی عثمانی و بعد از جنگ جهانی دوم زیاد شده و بعداً هم مهاجرت به دلایل مختلف به آمریکای لاتین زیاد شده است. او تأکید کرد که در حال حاضر قریب به ۱۰ میلیون نفر در آمریکای جنوبی مسلمان هستند و آمار دقیقی درباره تعداد شیعه و اهل تسنن در آنجا در دست نیست و در کشوری مانند آرژانتین این تعداد نزدیک به هم است اما در برخی کشورها جمعیت اهل تسنن بیشتر است.

میرجلیلی بر لزوم تأسیس مساجد از سوی شیعیان در کشورهای آمریکای جنوبی تأکید کرد و گفت: در حال حاضر ما مراکز اسلامی شیعیان در آمریکای جنوبی داریم و کمک‌های خیرین به اندازه تأسیس مساجد نبوده است که امیدواریم در این مسیر مهم هم گام‌های بزرگ برداشته شود، بخصوص که عربستان میلیون‌ها دلار در این کشورها برای ساخت مساجد هزینه کرده است.

هفتمین نشست به زبان انگلیسی: یکشنبه 20/01/1402

موضوع: «بررسی ابعاد حقوق بشر در قرآن»

ارائه دهنده: حجت‌الاسلام دکتر محمدحسین شریفی[6]

مجری: حجت‌الاسلام جواد اسماعیلی

چکیده مباحث مطرح شده:

شریفی، در ابتدای بحث به تشریح مفاهیم کلیدی حق، آزادی و عدالت و جنبه‌های مختلف آن پرداخت و سپس دیدگاه قرآن در مورد حقوق بشر را تبیین کرد.

وی گفت: قرآن کریم به این مسئله توجه می‌دهد که همه انسان‌ها به عنوان آفریده‌های خداوندی از حقوق ویژه و خاصی برخوردارند و کسی نباید به آن تجاوز و تعدی کند. این گونه است که اعتقاد به خداوند و هدفمندی و مساله حسابرسی در آخرت و معاد را به عنوان عوامل مؤثر در تغییر رفتار انسان‌ها بر می‌شمارد و بیان می‌دارد که مهم‌ترین پشتوانه برای رعایت حقوق انسان‌ها از سوی همگان، پذیرش و اعتقاد به حسابرسی دقیق خداوند است.

این استاد حوزه و دانشگاه سپس به بعضی از حقوقی پرداخت که در قرآن کریم به رسمیت شناخته شده است؛ از جمله حق حیات و حق داشتن کرامت. وی با اشاره اینکه انواع آزادی مانند آزادی اندیشه، آزادی عقیده و آزادی بیان در اسلام پذیرفته شده است، افزود: از نظر اسلام آزادی بیان یکی از حقوق بنیادین انسانی است.

شریفی با تاکید بر اینکه در اسلام برای مؤمن و کافر یک سری حقوق عام فراگیر وجود دارد که باید محترم شمرده شود، افزود: از دیدگاه اسلام همه انسان‌ها در این که آفریده خداوند هستند، شریک‌اند و این اشتراک در خلقت و آفرینش، حداقلی از حقوق را برای همه انسان‌ها موجب می شود. در واقع قرآن برای جامعه بشری ظرفیت جهان شمولی دارد و پیام‌های آن برای تمام بشریت، کاربردی است.

وی ادامه داد: تکیه بر نقاط مشترک پیروان ادیان آسمانی و پایبندی به اصول انسانی مانند عدالت گستری، تلاش برای ریشه‌کنی هرگونه ناهنجاری و اختلاف و حمایت از حق و درستی همگی شاخص‌هایی است که ظرفیت جهان شمولی قرآن را به نمایش گذاشته است. وی در پایان تاکید کرد: مسلمانان وظیفه دارند با توسل به این منبع‌ سرشار الهی در راستای حفظ ارزش‌های متعالی بشریت گام بردارند.

در انتهای نشست، حجت‏الاسلام استاد اسماعیلی چکیده‌ای از مطالب مطرح شده در جلسه را به دو زبان فارسی و انگلیسی برای مخاطبین ارائه داد.

هشتمین نشست به زبان انگلیسی: دوشنبه 21/01/1402

موضوع: «اهمیت رصد مطالعات و پژوهش‌های قرآنی در غرب»

ارائه دهنده: حجت‌الاسلام دکتر محمدرضا پی‏سپار[7]

مجری: حجت‏الاسلام جواد اسماعیلی

چکیده مباحث مطرح شده:

حجت الاسلام پی‌سپار در این نشست گفت: برای اینکه به اهمیت و اهداف پژوهش‌های قرآنی در غرب بپردازیم و اینکه وظیفه ما به عنوان قرآن‌پژوهان در برابر آن چیست، لازم است ابتدا دورنمایی کلی از مطالعات و پژوهش‌های قرآنی در غرب داشته باشیم. در این دورنما موضوعاتی نظیر حجم کتب و مقالات قرآنی در غرب، انواع پژوهش‌ها و مطالعات قرآنی در غرب، روش پژوهشی آنها و نظایر آن مطرح می‌شود.

وی افزود: کتاب‌ها و مقالات قرآنی در همه زبان‌های عمده غرب شامل زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، اسپانیایی، ایتالیایی، هلندی و لاتین وجود دارد و موضوعات آنها شامل تمام موضوعات ریز قرآنی می‌شود. تاریخ قرآن، نسخه‌های قرآنی، مطالعات تفسیری، تاریخ تفسیر و مفسران، مترجمان قرآن و مطالعات ترجمه، واژگان و ریشه شناسی قرآن، مطالعاتی با محوریت آیات قرآن، سوره‌ها، شخصیت‌ها یا مفاهیم، قرآن‌پژوهان، قرآن و چالش‌های دنیای مدرن، نقد قرآن توسط غربی‌ها و کتاب شناسی قرآن، از جمله این موضوعات می‌باشد.

این پژوهشگر حوزوی تصریح کرد: از نظر آمار نیز کتاب‌ها و مقالاتی که ریز موضوعات قرآنی بالا در آنها به بحث گذاشته شده، به میلیون‌ها می‌رسد که پژوهشگران قرآنی ما را شوکه می‌کند. آثار اسلام‌شناسان غربی به علت اینکه به زبان انگلیسی نوشته شده‌اند هم اکنون در دانشگاه‌های دنیا به عنوان متن درسی و یا مرجعی برای پژوهش و شناخت اسلام استفاده شده و نویسندگان آنها نیز به عنوان معرف اسلام و قرآن معرفی می‌شوند.

حجت الاسلام پی‌سپار با بیان اینکه پژوهش‌های قرآنی در غرب با رویکردهای بسیار متنوعی انجام می‌شود اما دو رویکرد عمده آنها رویکردهای درون دینی و برون دینی است، افزود: در رویکرد درون دینی عموما از منابع اهل‌سنت و یا سایر منابع غربی استفاده می‌کنند. بنابراین در آنها مبانی اهل‌بیتD مغفول می‌ماند. در رویکرد برون دینی که توسط محققین مسلمان و غیر مسلمان نوشته می‌شوند و به طور مستقیم یا غیرمستقیم، عمدا یا سهوا پایه‌های اسلام را در نظر عوام متزلزل می‌کنند که نمونه نسبتاً اخیر آن کتاب قرآن مورخان است. به هر حال در هر دو رویکرد، قسمتی از پژوهش‌ها برای تحریف اسلام و قرآن و ایجاد شبهه انجام می‌شود. وی ادامه داد: روش‌های تحقیق در غرب به تدریج توسعه یافته و شکل منطقی به خود گرفته است و هم اکنون روش‌های علمی پژوهشی متعددی برای مطالعه قرآن و اسلام در مجامع دانشگاهی غرب شناخته شده است. این امر سبب سرعت و کثرت کتب و مقالات قرآنی شده است.

پژوهشگر پژوهشگاه تقریب مذاهب اسلامی افزود: از طرفی به علت تاثیر مستقیم قرآن و اسلام در سیاست، اقتصاد، اجتماع و سایر روابط انسان‌ها، مطالعه بین رشته‌ای و روش‌های جدیدی برای تحقیق‌های قرآنی در دنیا مطرح شده است و در نتیجه دانشگاه‌های غربی با روش‌های پژوهشی جدیدی به مطالعه قرآن و اسلام می‌پردازند.

حجت الاسلام پی‌سپار اظهار کرد: خلاصه آنکه از آنجا که کتب و نشریات قرآن شناسی در غرب به زبان‌هایی مثل انگلیسی و در محیط‌های علمی نوشته می‌شوند و معمولا روش‌مند و عقلانی هستند، بسیاری از آنها جزء منابع پژوهشی و مرجع شناخته شده و بعضی از آنها مثل دایرةالمعارف اسلام موسسه بریل به عنوان متن آموزشی در مراکز و دانشگاه‌های دنیا تدریس می‌شوند. بنابراین آنها معمولا ماندگارند و در تأیید یا تخریب قرآن و اسلام تأثیر بیشتری دارند. بر این اساس، برای تعامل با چنین آثاری در غرب و نیز برای جلوگیری از انحراف یا تحریف در موضوعات اسلامی و قرآنی، لازم است این منابع توسط محققین حوزه و دانشگاه دائما مورد رصد قرار بگیرند.

نهمین نشست به زبان فرانسه: سه شنبه ۲۲/01/1402

موضوع: «وضعیت اسلام و قرآن در فرانسه »

ارائه دهنده: میثم دموزو

چکیده مباحث مطرح شده:

دموزو با اشاره به این موضوع که ارتباط بین فرانسوی‌ها و مسلمانان به سالیان دور باز می‌گردد، گفت: فرانسه ۲۶۰۰ مسجد و عبادتگاه دارد. شاید در روستاهای کوچک فرانسه هم نمازخانه پیدا کنید اما اکثر این عبادتگاه‌ها متعلق به برادران اهل‌سنت است. وی افزود: در فرانسه ۳۰ مسجد، حسینیه و مؤسسه شیعی وجود دارد که متعلق به ملیت‌های مختلفی همچون ایرانی، لبنانی و دیگر کشورهاست که به فرانسه مهاجرت کرده‌اند.

دموزو با بیان اینکه جمعیت مسلمانان در فرانسه بین ۵ تا ۸ میلیون است، تصریح کرد: مسلمانان جمعیت قابل توجهی از مردم فرانسه را تشکیل می‌دهند و فرانسه از این حیث رتبه اول را در میان کشورهای اروپایی دارد. با وجود اینکه ۳۰ مسجد و مرکز شیعی در فرانسه وجود دارد اما یک مؤسسه قرآن نداریم که شیعیان در آنجا قرآن را بیاموزند. از این رو فکر می‌کنم شیعیان فرانسه به کمک یکدیگر می‌توانند این مشکل را حل کنند. دموزو گفت: در سال‌های اخیر جوانان مسلمان فرانسوی بیشتر مایل هستند که به عنوان شهروندان این کشور شناخته شوند نه به عنوان کسانی که اجداد آن‌ها به فرانسه مهاجرت کرده‌اند. آنان می‌خواهند که با مردم فرانسه ارتباط بیشتری داشته باشند و دوست دارند که فرانسوی‌ها آنان را به عنوان شهروندان مسلمان به رسمیت بشناسند.

بازتاب منفی حملات داعش در فرانسه

این طلبه فرانسوی با اشاره به نقش مخرب داعش در خدشه‌دار کردن چهره اسلام گفت: حملات تروریستی داعش در فرانسه موجب شد که ذهنیتی منفی علیه مسلمانان در این کشور شکل بگیرد که آثار و تبعات آن هنوز باقی است. میثم دموزو ادامه داد: فرانسوی‌هایی که با مسلمانان ارتباط مستقیم دارند، این حقیقت را می‌دانند که داعش نماینده اسلام نیست. اما برخی در سیاست از این موضوع سوء استفاده می‌کنند و به ترویج اسلام‌هراسی می‌پردازند. برای مثال در چند سال اخیر حجاب را در مدارس ممنوع کردند که مشکلات زیادی را برای مسلمانان ایجاد کرده است.

این طلبه فرانسوی افزود: من مطمئن هستم که با همه این مشکلات اگر مسلمانان فرانسه باهم کار کنند، ارتباط با دولت فرانسه بهتر خواهد بود. شیعیان و اهل تسنن در فرانسه ارتباط خوبی با یکدیگر دارند اما این کافی نیست و افزایش همکاری میان آنان یک ضرورت است. دموزو در پایان گفت: با وجود اینکه ۳۰ مسجد و مرکز شیعی در فرانسه وجود دارد اما یک مؤسسه قرآن نداریم که شیعیان در آنجا قرآن را بیاموزند. از این رو فکر می‌کنم شیعیان فرانسه به کمک یکدیگر می‌توانند این مشکل را حل کنند.

دهمین نشست به زبان انگلیسی: چهارشنبه ۲۳/01/1402

موضوع: «فعالیت‌های طلاب در دپارتمان تفسیر دارالقرآن اروپا»

ارائه دهنده: استاد احمدرضا بهمنی

چکیده مباحث مطرح شده:

بنده 22 ساله، طلبه حوزه علمیه قم هستم. همچنین دارای لیسانس علوم قرآنی و هم اکنون مسئول دپارتمان تفسیر دارالقرآن اروپا هستم. در 15 سالگی حافظ کل قرآن شدم و از آن زمان تا کنون در رشته‌های مختلف از جمله حفظ، قرائت و تجوید قرآن کریم تدریس می‌کنم. از یک سال پیش در دارالقرآن اروپا آموزش بین‌المللی قرآن را آغاز کردم. از آن زمان تاکنون به دانش‌آموزانی از کشورهای انگلستان (لندن، بیرمنگام، منچستر و لستر)، ایالات متحده آمریکا، سوئد و تانزانیا تجوید و حفظ، تلاوت تدریس می‌کنم.

اگر بخواهم تجربیاتم را در مورد کار با دانشجویان کشورهای خارجی به شما بگویم، اولین چیزی که می‌گویم این است که آنها واقعاً حتی بیشتر از ما به قرآن اهمیت می‌دهند؛ یادم می آید دانشجویی از لندن داشتم که پزشک بود، در جلسه آخر ایشان ناگهان شروع به گریه کرد، به او گفتم چه خبر است؟ چه شد؟ گفت حس می‌کنم از این فرصت به خوبی استفاده نکردم، این در حالیست که او از شاگردان پرتلاش من بود که بیشتر از هرکسی سعی و تلاش می‌کرد که قرآن را بیاموزد، حتی با وجود اینکه پزشک بود و بسیار پر مشغله. اکثر آنها مثل این شخص به قرآن اهمیت می‌دهند و البته انسان‌های بسیار موفق و پر مشغله‌ای هستند. یکی از آنها رئیس بانکی در کانادا بود یا یکی دیگر چشم پزشک.

دربخش تفسیر، قبل از شروع به نوشتن دروس، یک نظرسنجی از دانش آموزان انجام دادیم و از آنها پرسیدیم که می‌خواهید نظر قرآن را در مورد چه موضوعاتی بدانید؟ برخی گفتند: قرآن درباره قضاوت چه گفته است؟ یکی دیگر گفت: قرآن درباره علم چه گفته است؟ و بر اساس نظرات ایشان، دو دوره شامل ده درس تهیه شد که در هر درس در مورد موضوعی صحبت کردیم و آیات مربوط به آن و تفاسیر آن را بیان کردیم. این دوره به بررسی و تحلیل مسائلی از منظر قرآن کریم می‌پردازد که انسان در زندگی با آنها زیاد مواجه می‌شود. موضوعاتی مانند: مراحل خلقت انسان، تساوی زن و مرد، وظیفه مرد نسبت به پدر و مادر، صدقه و زکات و غیره.

هدف ما در این دوره آشنایی با علم تفسیر و درک عمیق مسائل خاص قرآن کریم است که انسان در زندگی با آن بسیار مواجه است. اهميت اين دوره از این جهت است كه قرآن كريم كتابی است كه بايد خواند و فهميد و در آيات آن تدبر كرد و آموزه‌های آن را به كار برد. اما مضامین و الفاظ ناآشنا و هنرهای ادبی آن به ویژه ابیات مبهم و تمثیلی آن نیاز به توضیح دارد. ممک است این سؤال پیش آید که اگر قرآن خود را توصیف کرده است، پس چه نیازی به تفسیر و توضیح دارد؟

جواب این سوال این است که خداوند قرآن را به زبان عادی انسان‌ها با زیبایی و شیوایی مطلق بیان کرده است که استفاده از آرایه‌های ادبی مانند تشبیه، استعاره، تمثیل، ترسیم مفاهیم نامحسوس و … را ایجاب می‌کند. در این کتاب کلمات و عباراتی نیز وجود دارد که اگرچه برای مردم آن زمان قابل درک و آشنا بود، اما امروز برای ما دشوار است. این مشکل در فهم همه آثار ادبی کهن وجود دارد و مختص قرآن نیست. به همین دلیل می‌بینیم که شرحی بر آثار منظوم (دیوان) شاعران و کتب نثر ادبی نوشته شده است. بنابراین، قرآنی که در کمال بلاغت و ماهیت ادبی و سرشار از معانی گوناگون مربوط به دنیا و آخرت است و شامل مسائل حقوقی، اخلاقی و معرفتی است، قبل از هر چیز برای درک عمیق وعمیق‌تر نیاز به «تفسیر» و تبیین دارد. هر فردی که در این دوره شرکت کند پس از گذراندن دوره 3 دستاورد کسب خواهد کرد:

1. آشنایی با علم تفسیر.

2. رفع ابهاماتی که در نگاه اول در برخی از آیات قرآن به چشم می‌خورد.

3. به دست آوردن تفسیر جامع، اسرار و پیام‌های جدید قرآن و آگاهی از شرایط، ویژگی‌ها، علل و نتایج موضوعاتی از قرآن کریم که انسان در زندگی با آن مواجه است؛ مانند: مراحل خلقت انسان، تساوی بین انسان‌ها و زنان، وظیفه انسان نسبت به پدر و مادر، صدقه و زکات و غیره.

تنها شرط لازم برای شرکت در این دوره توانایی قرائت قرآن کریم است.

یازدهمین نشست به زبان فرانسه: پنجشنبه ۲۴/01/1402

موضوع: «سیستم‌های مدارس قرآنی در کشور های آقریقایی جنوب»

ارائه دهنده: استاد ابراهیم باه

مترجم:استاد نوری

چکیده مباحث مطرح شده:

قصد ما در این نشست، مروری بر مدارس مختلف قرآنی است که در حال حاضر در کشورهای آقریقایی فرانسوی فعالیت می‌کنند. اسلام در طول چندین قرن به لطف روش‌های آموزشی فراوان در سراسر جنوب صحرای آفریقا گسترش یافته است. آموزش قرآن، آموزش متون فقهی اسلامی و زبان عربی ابتدا در مساجد، ملحقات آنها و در منازل علمای مسلمان صورت می‌گرفت. اما با رواج مکتب قرآن توسط جنبش‌های طرق صوفی، نهادهای قرآنی به ویژه از قرن نوزدهم به بعد گسترش پیدا کردند.

چارچوب‌های آموزشی دیگری به‌ویژه در قرن اخیر در حال گسترش هستند که عمدتاً توسط جنبش‌های اصلاح‌طلب به رهبری دانشجویان یا دانش‌پژوهان سابق انجام می‌شود که اغلب پس از اقامت کم و بیش طولانی در کشورهای عربی آنرا می‌آموزند. اولیویه مونیر مردم‌شناس می‌گوید: «مدرسه اسلامی یک مؤسسه خصوصی مسلمان است که در آن مربیان یا اساتید آموزش‌های دینی را با مواد آموزشی مدرن (میز، نیمکت، میز) ارائه می‌دهند». امروزه با ایجاد موسسات، دانشکده ها و دانشگاه های اسلامی، یک نوع بسته ی آموزش عالی، در بعضی کشورها در حال ظهور و در برخی کشورها در حال تقویت است.

پرطرفدارترین نهاد تعلیم و تربیت اسلامی در جنوب صحرای آفریقا، هنوز مدارس قرآنی است که نام آن بسته به کشور و پس زمینه زبانی متفاوت، متعین می‌شود. برای ذکر چند نمونه، این مدارس در عرف زبان پولار سنگالیان، دودال (تغییر شکل کلمه عربی “دار” به معنی “خانه”) و در میان هوسای نیجر و نیجریه مکارانتا نامیده می‌شود که به معنای محلی برای یادگیری است. همچنین معلمان نیز عناوین خاصی دارند: نیجریه‌ای‌ها آنها را در برخی موارد مالا یا آلفا می‌نامند، در حالی که در گینه به آنها کارامودو می‌گویند. در کشورهای فرانسوی زبان، از یک اصطلاح عمومی به نام مارابوت برای اشاره به آنها استفاده می شود.

تحت نام استاندارد “مدرسه ی قرآنی” انواع مختلفی از مدارس نهفته شده است که فهرست کردن آنها در این مجال ممکن نیست. با این وجود، این نوع مؤسسات چندین سال است که از پوشش علمی خوبی در کشور فرانسوی زبان سنگال بهره برده‌اند. علاوه بر این، در ارتباط با آموزش عربی ـ اسلامی، انواع مختلفی از مدارس قرآنی توسط محققان یا سازمان‌های غیردولتی متخصص یا مداخله‌گر در کشور دایره شده که در این مورد کشور سنگال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. دودال‌های شبانه‌روزی: که پذیرای تمام وقت بچه‌هایی هستند که قرآن را حفظ می‌کنند و با استاد در یک مکان زندگی می کنند.

2. دودال محله: این مدارس روزانه هستند و فقط در طول روز پذیرای کودکان هستند. این مراکز را می توان با استاد قرآنی، در یک مسجد یا محل‌هایی نظیر آن تشکیل داد.

3. دودال عربی: در این مراکز علاوه بر آموزش قرآن، هفته‌ای چند ساعت زبان عربی هم به طلاب تعلیم داده می‌شود.

4. دودال دولتی مدرن: این مراکز به طور کامل توسط دولت سنگال و به عنوان بخشی از راه اندازی پروژه پامود تحت حمایت بانک توسعه اسلامی طراحی و پشتیبانی می‌شوند و تعداد آنها 32 است. دولت متعهد به ایجاد زیرساخت‌ها و استخدام معلمان است.

امروزه توسعه مدارس، عمدتاً در شهرها و به ندرت در روستاها صورت می‌گیرد. اما رقابت بین این دو مدرسه اسلامی همچنان پابرجاست و هر کدام بدنبال این هستند که شاگردان بیشتری داشته باشند و بهترین اساتید را در اختیار خود درآورند. متأسفانه مدارس برای توجیه پروژه‌های آموزشی خود، مدارس سنتی قرآنی را هم از نظر سطح معلمان و دانش‌آموزان و هم از نظر روش تدریس که قدیمی توصیف می‌شود، به راحتی تحقیر می‌کنند.

دوازدهمین نشست به زبان انگلیسی: پنجشنبه ۲۴/01/1402

موضوع: «واکاوی تحلیلی قرآن بر کرامت زن»

ارائه دهنده: خانم دکتر اعظم وفایی

چکیده مباحث مطرح شده:

نشست «واکاوی تحلیلی قرآن بر کرامت زن» به زبان انگلیسی، با سخنرانی سرکار خانم دکتر وفایی پژوهشگر حوزه و استادیار دانشگاه قم برگزار گردید. خانم وفایی اظهار داشت: کرامت انسانی ازجمله موضوعاتی است که در اندیشه دینی بسیار مورد توجه بوده است. کرامت در لغت به معنای شرافت، اصالت، سخاوت و بزرگواری بوده و ضد آن دنائت و پستی است. کرامت انسان بیانگر ارزش و مرتبه وجودی وی است. آیات متعددی در قرآن کریم، دلالت بر این امر دارد. کلیدی‌ترین این آیات آیه ۷۰ سوره اسراء است که خداوند می‌فرماید: Pوَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّیِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَی کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلًاO. این آیه به عطای الهی اشاره کرده و می‌فرماید: «ما نوع آدم را (انسانها) را کریم (بزرگ) داشتیم و نوع انسانی را بر بسیاری از مخلوقات برتری بخشیدیم». آنچه قابل توجه است این است که دو صنف زن و مرد در برخورداری از این کرامت مساوی هستند. نه تنها هیچ‌گونه تبعیضی در این مسئله اتفاق نیفتاده، بلکه می‌توان تفاوت در اختصاص این نوع از کرامت به زن ویا مرد را به صراحت نفی کرد.

برای فهم بهتر هر مسئله لازم است آن را در منظومه محیطی قبل و بعد مورد بررسی قرار داد. با این نوع نگاه می‌توان ارزیابی دقیق و صحیح تر بدست آورد. بر این اساس با گذری اجمالی بر جوامع قبل از اسلام همچون جوامع مسیحی، هندو، ایرانی، رومی و یونانی که هریک از این جوامع یا بر پایگاه دینی قوی و یا تمدن مقتدر جهانی استوار بودند، می‌توان تحلیل بهتری از حقیقت کرامت انسانی وی در اسلام به دست آورد.

در این جوامع زن بیش از آنکه انسان تصور شود، ابزار و کالایی لحاظ می‌شده که در خدمت امیال و خواسته مردان بوده است و حتی حق انتخاب در تصمیمات بنیادین زندگی‌اش نیز برای وی وجود نداشته است. در جامعه عرب قبل اسلام نیز امر کمی موهن‌تر بوده تا جایی که آنها وجود زن را امری شوم دانسته و برخی پدران علی‌رغم احساسات پدرانه‌شان فرزندان دختر خود را زنده در گورها دفن می‌کردند تا این شومی از زندگی آنها برداشته شود. با واکاوی تقسیری آیات قرآن می‌توان شواهد متعددی یافت که زنان و مردان هر دو از این کرامت انسانی بهره‌مندند. در آیاتی که اشاره به خلقت حضرت آدم و حوا شده، مکرر ذکر شده که خداوند زن و مرد را از نفس واحده خلق کرده است. در واقع منشأ پیدایش هر دو واحد بوده است. در این زمینه هیچ تبعیضی نسبت به زنان صورت نگرفته و کرامت زن در خلقت کاملا مورد توجه خداوند بوده است. همچمین در مسئله نوع پاداش‌های اخروی انسان‌ها نیز آیات متعددی از قرآن دو گروه زنان و مردان صالح و نیکوکار را برمی‌شمارد و پاداش آنها را بدون هیچ‌گونه تبعیضی یکسان می‌داند.

البته باید توجه داشت که دو نوع کرامت برای انسان‌ها اعم از زن و مرد وجود دارد. قرآن کرامت را دو نوع ذاتی و اکتسابی می‌داند. آیه‌ای که در ابتدای مطلب ذکر شد به کرامت ذاتی انسان‌ها اشاره داشت؛ کرامتی که خداوند بدون احتساب رفتار و صفات اخلاقی و ایمانی انسان‌ها به همه آنها عطا کرده است. اما برخی دیگر از آیات به کرامت اکتسابی انسان‌ها اشاره دارد. انسان‌ها می‌توانند در پرتو تقوا، ایمان و عمل صالح کرامت وجودی خود را ارتقا دهند و یا به دلیل افول اخلاقی و سستی در ایمان، کارکرد کرامت ذاتی خود را نیز از دست بدهند.

بر اساس تعالیم قرآنی یکی از مصادیق تقوا که به حفظ کرامت ذاتی زنان کمک می‌کند، عفاف و حجاب آنهاست. در سوره احزاب خداوند به پیامبر] دستور می‌دهد که زنان و دختران خود و همچنین زنان مسلمان را امر کند تا حجاب و پوشش خود را در منظر نامحرم به طور کامل داشته باشند. نکته قابل توجه عبارت ذیل این آیه است که فلسفه این امر را حفظ کرامت زنان دانسته، می‌فرماید: «ذلک ادنی ان یعرفن فلا یوذین». این نوع پوشش باعث می‌شود که مسلمان بودن زنان مشخص شود و مورد تعرض افراد بی‌اخلاق جامعه قرار نگیرند. در واقع نوع پوشش کامل زنان مسلمان در جامعه بیانگر آن است که زن مسلمان حریم و حرمت دارد. افراد جامعه باید بدانند که با چه شخصیتی مواجه‌اند. این نوع از پوشش بیانگر میزان کرامت اکتسابی زن بوده و هشداری است به افراد جامعه که مراقب نوع رفتار خود با زن مسلمان بوده و از هرگونه برخورد غیر اخلاقی و غیر ایمانی حذر کنند. بر این اساس زن توانست شأن و جایگاه انسانی خود را، که در جوامع دینی و تمدنی قبل نادیده گرفته شده بود، در پرتو تعالیم اسلام به دست آورد و همچنین با بهره‌گیری از تعالیم حقوقی و اخلاقی اسلام این شأن و کرامت را به بالاترین درجه‌اش رشد دهد.

[1]. و همانا ما پس از تورات در زبور نوشتیم که: زمین را بندگان شایسته ما به میراث می‌برند.

[2]. ما در برابر او خواستیم بر آنان که در زمین ضعیف شمرده شدند منت نهاده ایشان را پیشوایان خلق کنیم و وارث دیگران قرار دهیم

[3]. خدا به کسانی از شما بندگان که (به خدا و حجّت عصر علیه السّلام) ایمان آرند و نیکوکار گردند وعده فرمود که (در ظهور امام زمان) در زمین خلافتشان دهد چنان‌که امم صالح پیمبران سلف را جانشین پیشینیان آنها نمود، و دین پسندیده آنان را (که اسلام واقعی است بر همه ادیان) تمکین و تسلط عطا کند و به همه آنان پس از خوف و اندیشه از دشمنان ایمنی کامل دهد که مرا به یگانگی، بی هیچ شائبه، شرک و ریا پرستش کنند، و بعد از آن هر که کافر شود پس آنان به حقیقت همان فاسقان تبهکارند.

[4]. ای اهل کتاب! در دین خود غلوّ [و افراط] نورزید، [و از چهارچوب آیات نازل شده از سوی خدا و آنچه پیامبران به شما آموخته اند، خارج نشوید] و نسبت به خدا جز حق مگویید.

[5]. بگو: ای اهل کتاب! به ناحق در دینتان غلوّ نکنید… .

[6]. مدیر دپارتمان انگلیسی گروه حکمت مطالعات اسلامی، ادیان و منطقه‌ای دانشگاه مجازی المصطفی.

[7]. از محققین پژوهشگاه تقریب مذاهب اسلامی.

دیدگاه‌ خود را بنویسید لغو پاسخ